<!DOCTYPE HTML PUBLIC "-//W3C//DTD HTML 4.01 Transitional//EN"> <html xmlns:v="urn:schemas-microsoft-com:vml" xmlns:o="urn:schemas-microsoft-com:office:office" xmlns:w="urn:schemas-microsoft-com:office:word" xmlns:m="http://schemas.microsoft.com/office/2004/12/omml" xmlns="http://www.w3.org/TR/REC-html40" xml:lang="es-cr"><head> <meta http-equiv="Content-Type" content="text/html; charset=unicode"> <meta name="ProgId" content="Word.Document"> <meta name="Generator" content="Microsoft Word 15"> <meta name="Originator" content="Microsoft Word 15"><title>Opciones para la prevención: el caso del Volcán Arenal</title> <link rel="File-List" href="doc204-contenido_archivos/filelist.xml"> <link rel="Edit-Time-Data" href="doc204-contenido_archivos/editdata.mso"> <!--[if !mso]> <style> v\:* {behavior:url(#default#VML);} o\:* {behavior:url(#default#VML);} w\:* {behavior:url(#default#VML);} .shape {behavior:url(#default#VML);} </style> <![endif]--><title>doc204-contenido</title> <!--[if gte mso 9]><xml> <o:DocumentProperties> <o:Author>Mauren</o:Author> <o:LastAuthor>MHM</o:LastAuthor> <o:Revision>3</o:Revision> <o:TotalTime>10</o:TotalTime> <o:Created>2016-08-01T15:05:00Z</o:Created> <o:LastSaved>2016-08-04T19:06:00Z</o:LastSaved> <o:Pages>1</o:Pages> <o:Words>3109</o:Words> <o:Characters>17104</o:Characters> <o:Lines>142</o:Lines> <o:Paragraphs>40</o:Paragraphs> <o:CharactersWithSpaces>20173</o:CharactersWithSpaces> <o:Version>15.00</o:Version> </o:DocumentProperties> <o:OfficeDocumentSettings> <o:AllowPNG/> </o:OfficeDocumentSettings> </xml><![endif]--> <link rel="themeData" href="doc204-contenido_archivos/themedata.thmx"> <link rel="colorSchemeMapping" href="doc204-contenido_archivos/colorschememapping.xml"> <!--[if gte mso 9]><xml> <w:WordDocument> <w:SpellingState>Clean</w:SpellingState> <w:TrackMoves>false</w:TrackMoves> <w:TrackFormatting/> <w:HyphenationZone>21</w:HyphenationZone> <w:ValidateAgainstSchemas/> <w:SaveIfXMLInvalid>false</w:SaveIfXMLInvalid> <w:IgnoreMixedContent>false</w:IgnoreMixedContent> <w:AlwaysShowPlaceholderText>false</w:AlwaysShowPlaceholderText> <w:DoNotPromoteQF/> <w:LidThemeOther>ES</w:LidThemeOther> <w:LidThemeAsian>X-NONE</w:LidThemeAsian> <w:LidThemeComplexScript>X-NONE</w:LidThemeComplexScript> <w:Compatibility> <w:BreakWrappedTables/> <w:SplitPgBreakAndParaMark/> </w:Compatibility> <w:BrowserLevel>MicrosoftInternetExplorer4</w:BrowserLevel> <m:mathPr> <m:mathFont m:val="Cambria Math"/> <m:brkBin m:val="before"/> <m:brkBinSub m:val="&#45;-"/> <m:smallFrac m:val="off"/> <m:dispDef/> <m:lMargin m:val="0"/> <m:rMargin m:val="0"/> <m:defJc m:val="centerGroup"/> <m:wrapIndent m:val="1440"/> <m:intLim m:val="subSup"/> <m:naryLim m:val="undOvr"/> </m:mathPr></w:WordDocument> </xml><![endif]--><!--[if gte mso 9]><xml> <w:LatentStyles DefLockedState="false" DefUnhideWhenUsed="false" DefSemiHidden="false" DefQFormat="false" DefPriority="99" LatentStyleCount="371"> <w:LsdException Locked="false" Priority="0" QFormat="true" Name="Normal"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 1"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 2"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 3"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="9" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" QFormat="true" Name="heading 4"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="9" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" QFormat="true" Name="heading 5"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="9" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" QFormat="true" Name="heading 6"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="9" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" QFormat="true" Name="heading 7"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="9" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" QFormat="true" Name="heading 8"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="9" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" QFormat="true" Name="heading 9"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="index 1"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="index 2"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="index 3"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="index 4"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="index 5"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="index 6"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="index 7"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="index 8"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="index 9"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="39" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="toc 1"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="39" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="toc 2"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="39" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="toc 3"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="39" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="toc 4"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="39" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="toc 5"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="39" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="toc 6"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="39" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="toc 7"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="39" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="toc 8"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="39" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="toc 9"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="Normal Indent"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="footnote text"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="annotation text"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="header"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="footer"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="index heading"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="35" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" QFormat="true" Name="caption"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="table of figures"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="envelope address"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="envelope return"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="footnote reference"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="annotation reference"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="line number"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="page number"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="endnote reference"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="endnote text"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="table of authorities"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="macro"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="toa heading"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="List"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="List Bullet"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="List Number"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="List 2"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="List 3"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="List 4"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="List 5"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="List Bullet 2"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="List Bullet 3"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="List Bullet 4"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="List Bullet 5"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="List Number 2"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="List Number 3"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="List Number 4"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="List Number 5"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="10" QFormat="true" Name="Title"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="Closing"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="Signature"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="1" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="Default Paragraph Font"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="Body Text"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="Body Text Indent"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="List Continue"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="List Continue 2"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="List Continue 3"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="List Continue 4"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="List Continue 5"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="Message Header"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="11" QFormat="true" Name="Subtitle"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="Salutation"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="Date"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="Body Text First Indent"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="Body Text First Indent 2"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="Note Heading"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="Body Text 2"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="Body Text 3"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="Body Text Indent 2"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="Body Text Indent 3"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="Block Text"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="Hyperlink"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="FollowedHyperlink"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="22" QFormat="true" Name="Strong"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="20" QFormat="true" Name="Emphasis"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="Document Map"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="Plain Text"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="E-mail Signature"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="HTML Top of Form"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="HTML Bottom of Form"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="Normal (Web)"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="HTML Acronym"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="HTML Address"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="HTML Cite"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="HTML Code"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="HTML Definition"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="HTML Keyboard"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="HTML Preformatted"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="HTML Sample"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="HTML Typewriter"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="HTML Variable"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="Normal Table"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="annotation subject"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="No List"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="Outline List 1"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="Outline List 2"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="Outline List 3"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="Table Simple 1"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="Table Simple 2"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="Table Simple 3"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="Table Classic 1"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="Table Classic 2"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="Table Classic 3"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="Table Classic 4"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="Table Colorful 1"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="Table Colorful 2"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="Table Colorful 3"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="Table Columns 1"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="Table Columns 2"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="Table Columns 3"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="Table Columns 4"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="Table Columns 5"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="Table Grid 1"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="Table Grid 2"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="Table Grid 3"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="Table Grid 4"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="Table Grid 5"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="Table Grid 6"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="Table Grid 7"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="Table Grid 8"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="Table List 1"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="Table List 2"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="Table List 3"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="Table List 4"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="Table List 5"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="Table List 6"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="Table List 7"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="Table List 8"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="Table 3D effects 1"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="Table 3D effects 2"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="Table 3D effects 3"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="Table Contemporary"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="Table Elegant"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="Table Professional"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="Table Subtle 1"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="Table Subtle 2"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="Table Web 1"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="Table Web 2"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="Table Web 3"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="Balloon Text"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="Table Grid"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="Table Theme"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" Name="Placeholder Text"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="1" QFormat="true" Name="No Spacing"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="60" Name="Light Shading"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="61" Name="Light List"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="62" Name="Light Grid"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="63" Name="Medium Shading 1"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="64" Name="Medium Shading 2"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="65" Name="Medium List 1"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="66" Name="Medium List 2"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="67" Name="Medium Grid 1"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="68" Name="Medium Grid 2"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="69" Name="Medium Grid 3"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="70" Name="Dark List"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="71" Name="Colorful Shading"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="72" Name="Colorful List"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="73" Name="Colorful Grid"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="60" Name="Light Shading Accent 1"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="61" Name="Light List Accent 1"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="62" Name="Light Grid Accent 1"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="63" Name="Medium Shading 1 Accent 1"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="64" Name="Medium Shading 2 Accent 1"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="65" Name="Medium List 1 Accent 1"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" Name="Revision"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="34" QFormat="true" Name="List Paragraph"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="29" QFormat="true" Name="Quote"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="30" QFormat="true" Name="Intense Quote"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="66" Name="Medium List 2 Accent 1"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="67" Name="Medium Grid 1 Accent 1"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="68" Name="Medium Grid 2 Accent 1"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="69" Name="Medium Grid 3 Accent 1"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="70" Name="Dark List Accent 1"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="71" Name="Colorful Shading Accent 1"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="72" Name="Colorful List Accent 1"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="73" Name="Colorful Grid Accent 1"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="60" Name="Light Shading Accent 2"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="61" Name="Light List Accent 2"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="62" Name="Light Grid Accent 2"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="63" Name="Medium Shading 1 Accent 2"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="64" Name="Medium Shading 2 Accent 2"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="65" Name="Medium List 1 Accent 2"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="66" Name="Medium List 2 Accent 2"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="67" Name="Medium Grid 1 Accent 2"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="68" Name="Medium Grid 2 Accent 2"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="69" Name="Medium Grid 3 Accent 2"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="70" Name="Dark List Accent 2"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="71" Name="Colorful Shading Accent 2"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="72" Name="Colorful List Accent 2"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="73" Name="Colorful Grid Accent 2"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="60" Name="Light Shading Accent 3"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="61" Name="Light List Accent 3"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="62" Name="Light Grid Accent 3"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="63" Name="Medium Shading 1 Accent 3"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="64" Name="Medium Shading 2 Accent 3"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="65" Name="Medium List 1 Accent 3"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="66" Name="Medium List 2 Accent 3"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="67" Name="Medium Grid 1 Accent 3"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="68" Name="Medium Grid 2 Accent 3"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="69" Name="Medium Grid 3 Accent 3"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="70" Name="Dark List Accent 3"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="71" Name="Colorful Shading Accent 3"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="72" Name="Colorful List Accent 3"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="73" Name="Colorful Grid Accent 3"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="60" Name="Light Shading Accent 4"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="61" Name="Light List Accent 4"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="62" Name="Light Grid Accent 4"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="63" Name="Medium Shading 1 Accent 4"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="64" Name="Medium Shading 2 Accent 4"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="65" Name="Medium List 1 Accent 4"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="66" Name="Medium List 2 Accent 4"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="67" Name="Medium Grid 1 Accent 4"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="68" Name="Medium Grid 2 Accent 4"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="69" Name="Medium Grid 3 Accent 4"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="70" Name="Dark List Accent 4"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="71" Name="Colorful Shading Accent 4"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="72" Name="Colorful List Accent 4"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="73" Name="Colorful Grid Accent 4"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="60" Name="Light Shading Accent 5"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="61" Name="Light List Accent 5"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="62" Name="Light Grid Accent 5"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="63" Name="Medium Shading 1 Accent 5"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="64" Name="Medium Shading 2 Accent 5"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="65" Name="Medium List 1 Accent 5"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="66" Name="Medium List 2 Accent 5"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="67" Name="Medium Grid 1 Accent 5"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="68" Name="Medium Grid 2 Accent 5"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="69" Name="Medium Grid 3 Accent 5"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="70" Name="Dark List Accent 5"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="71" Name="Colorful Shading Accent 5"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="72" Name="Colorful List Accent 5"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="73" Name="Colorful Grid Accent 5"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="60" Name="Light Shading Accent 6"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="61" Name="Light List Accent 6"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="62" Name="Light Grid Accent 6"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="63" Name="Medium Shading 1 Accent 6"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="64" Name="Medium Shading 2 Accent 6"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="65" Name="Medium List 1 Accent 6"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="66" Name="Medium List 2 Accent 6"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="67" Name="Medium Grid 1 Accent 6"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="68" Name="Medium Grid 2 Accent 6"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="69" Name="Medium Grid 3 Accent 6"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="70" Name="Dark List Accent 6"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="71" Name="Colorful Shading Accent 6"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="72" Name="Colorful List Accent 6"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="73" Name="Colorful Grid Accent 6"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="19" QFormat="true" Name="Subtle Emphasis"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="21" QFormat="true" Name="Intense Emphasis"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="31" QFormat="true" Name="Subtle Reference"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="32" QFormat="true" Name="Intense Reference"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="33" QFormat="true" Name="Book Title"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="37" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="Bibliography"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="39" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" QFormat="true" Name="TOC Heading"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="41" Name="Plain Table 1"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="42" Name="Plain Table 2"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="43" Name="Plain Table 3"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="44" Name="Plain Table 4"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="45" Name="Plain Table 5"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="40" Name="Grid Table Light"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="46" Name="Grid Table 1 Light"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="47" Name="Grid Table 2"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="48" Name="Grid Table 3"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="49" Name="Grid Table 4"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="50" Name="Grid Table 5 Dark"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="51" Name="Grid Table 6 Colorful"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="52" Name="Grid Table 7 Colorful"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="46" Name="Grid Table 1 Light Accent 1"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="47" Name="Grid Table 2 Accent 1"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="48" Name="Grid Table 3 Accent 1"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="49" Name="Grid Table 4 Accent 1"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="50" Name="Grid Table 5 Dark Accent 1"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="51" Name="Grid Table 6 Colorful Accent 1"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="52" Name="Grid Table 7 Colorful Accent 1"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="46" Name="Grid Table 1 Light Accent 2"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="47" Name="Grid Table 2 Accent 2"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="48" Name="Grid Table 3 Accent 2"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="49" Name="Grid Table 4 Accent 2"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="50" Name="Grid Table 5 Dark Accent 2"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="51" Name="Grid Table 6 Colorful Accent 2"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="52" Name="Grid Table 7 Colorful Accent 2"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="46" Name="Grid Table 1 Light Accent 3"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="47" Name="Grid Table 2 Accent 3"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="48" Name="Grid Table 3 Accent 3"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="49" Name="Grid Table 4 Accent 3"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="50" Name="Grid Table 5 Dark Accent 3"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="51" Name="Grid Table 6 Colorful Accent 3"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="52" Name="Grid Table 7 Colorful Accent 3"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="46" Name="Grid Table 1 Light Accent 4"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="47" Name="Grid Table 2 Accent 4"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="48" Name="Grid Table 3 Accent 4"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="49" Name="Grid Table 4 Accent 4"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="50" Name="Grid Table 5 Dark Accent 4"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="51" Name="Grid Table 6 Colorful Accent 4"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="52" Name="Grid Table 7 Colorful Accent 4"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="46" Name="Grid Table 1 Light Accent 5"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="47" Name="Grid Table 2 Accent 5"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="48" Name="Grid Table 3 Accent 5"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="49" Name="Grid Table 4 Accent 5"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="50" Name="Grid Table 5 Dark Accent 5"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="51" Name="Grid Table 6 Colorful Accent 5"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="52" Name="Grid Table 7 Colorful Accent 5"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="46" Name="Grid Table 1 Light Accent 6"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="47" Name="Grid Table 2 Accent 6"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="48" Name="Grid Table 3 Accent 6"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="49" Name="Grid Table 4 Accent 6"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="50" Name="Grid Table 5 Dark Accent 6"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="51" Name="Grid Table 6 Colorful Accent 6"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="52" Name="Grid Table 7 Colorful Accent 6"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="46" Name="List Table 1 Light"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="47" Name="List Table 2"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="48" Name="List Table 3"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="49" Name="List Table 4"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="50" Name="List Table 5 Dark"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="51" Name="List Table 6 Colorful"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="52" Name="List Table 7 Colorful"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="46" Name="List Table 1 Light Accent 1"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="47" Name="List Table 2 Accent 1"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="48" Name="List Table 3 Accent 1"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="49" Name="List Table 4 Accent 1"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="50" Name="List Table 5 Dark Accent 1"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="51" Name="List Table 6 Colorful Accent 1"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="52" Name="List Table 7 Colorful Accent 1"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="46" Name="List Table 1 Light Accent 2"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="47" Name="List Table 2 Accent 2"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="48" Name="List Table 3 Accent 2"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="49" Name="List Table 4 Accent 2"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="50" Name="List Table 5 Dark Accent 2"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="51" Name="List Table 6 Colorful Accent 2"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="52" Name="List Table 7 Colorful Accent 2"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="46" Name="List Table 1 Light Accent 3"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="47" Name="List Table 2 Accent 3"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="48" Name="List Table 3 Accent 3"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="49" Name="List Table 4 Accent 3"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="50" Name="List Table 5 Dark Accent 3"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="51" Name="List Table 6 Colorful Accent 3"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="52" Name="List Table 7 Colorful Accent 3"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="46" Name="List Table 1 Light Accent 4"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="47" Name="List Table 2 Accent 4"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="48" Name="List Table 3 Accent 4"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="49" Name="List Table 4 Accent 4"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="50" Name="List Table 5 Dark Accent 4"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="51" Name="List Table 6 Colorful Accent 4"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="52" Name="List Table 7 Colorful Accent 4"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="46" Name="List Table 1 Light Accent 5"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="47" Name="List Table 2 Accent 5"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="48" Name="List Table 3 Accent 5"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="49" Name="List Table 4 Accent 5"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="50" Name="List Table 5 Dark Accent 5"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="51" Name="List Table 6 Colorful Accent 5"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="52" Name="List Table 7 Colorful Accent 5"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="46" Name="List Table 1 Light Accent 6"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="47" Name="List Table 2 Accent 6"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="48" Name="List Table 3 Accent 6"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="49" Name="List Table 4 Accent 6"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="50" Name="List Table 5 Dark Accent 6"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="51" Name="List Table 6 Colorful Accent 6"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="52" Name="List Table 7 Colorful Accent 6"/> </w:LatentStyles> </xml><![endif]--> <style> <!-- * {margin:0; padding:0; text-indent:0; } #L1 {counter-reset: c1 0;} #l1> li:before {counter-increment: c1; content: counter(c1, decimal)". "; color: #31085C; font-family:Calibri, sans-serif; font-style: normal; font-weight: bold; text-decoration: none; font-size: 12pt; } #l2> li:before {content: "·ð "; color: #31085C; font-family:Symbol, serif; font-style: normal; font-weight: normal; text-decoration: none; font-size: 11pt; } #L3 {counter-reset: d1 0;} #l3> li:before {counter-increment: d1; content: counter(d1, lower-latin)") "; color: black; font-family:Calibri, sans-serif; font-style: normal; font-weight: normal; text-decoration: none; font-size: 11pt; } #L4 {counter-reset: e1 1;} #l4> li:before {counter-increment: e1; content: counter(e1, lower-roman)") "; color: black; font-family:Calibri, sans-serif; font-style: normal; font-weight: normal; text-decoration: none; font-size: 11pt; } /* Font Definitions */ @font-face {font-family:"Cambria Math"; panose-1:2 4 5 3 5 4 6 3 2 4; mso-font-charset:1; mso-generic-font-family:roman; mso-font-format:other; mso-font-pitch:variable; mso-font-signature:0 0 0 0 0 0;} @font-face {font-family:Calibri; panose-1:2 15 5 2 2 2 4 3 2 4; mso-font-charset:0; mso-generic-font-family:swiss; mso-font-pitch:variable; mso-font-signature:-536870145 1073786111 1 0 415 0;} @font-face {font-family:"Wingdings 3"; panose-1:5 4 1 2 1 8 7 7 7 7; mso-font-charset:2; mso-generic-font-family:roman; mso-font-pitch:variable; mso-font-signature:0 268435456 0 0 -2147483648 0;} /* Style Definitions */ p.MsoNormal, li.MsoNormal, div.MsoNormal {mso-style-unhide:no; mso-style-qformat:yes; mso-style-parent:""; margin:0cm; margin-bottom:.0001pt; mso-pagination:widow-orphan; font-size:12.0pt; font-family:"Times New Roman",serif; mso-fareast-font-family:"Times New Roman"; mso-fareast-theme-font:minor-fareast; color:windowtext;} h2 {mso-style-priority:9; mso-style-unhide:no; mso-style-qformat:yes; mso-style-link:"Título 2 Car"; mso-margin-top-alt:auto; margin-right:0cm; mso-margin-bottom-alt:auto; margin-left:0cm; mso-pagination:widow-orphan; mso-outline-level:2; font-size:12.0pt; font-family:"Calibri",sans-serif; mso-fareast-font-family:"Times New Roman"; mso-fareast-theme-font:minor-fareast; color:#31085C; font-weight:bold;} h3 {mso-style-priority:9; mso-style-unhide:no; mso-style-qformat:yes; mso-style-link:"Título 3 Car"; mso-margin-top-alt:auto; margin-right:0cm; mso-margin-bottom-alt:auto; margin-left:0cm; mso-pagination:widow-orphan; mso-outline-level:3; font-size:11.0pt; font-family:"Calibri",sans-serif; mso-fareast-font-family:"Times New Roman"; mso-fareast-theme-font:minor-fareast; color:#31085C; font-weight:bold; font-style:italic;} p {mso-style-noshow:yes; mso-style-priority:99; margin:0cm; margin-bottom:.0001pt; mso-pagination:widow-orphan; font-size:11.0pt; font-family:"Calibri",sans-serif; mso-fareast-font-family:"Times New Roman"; mso-fareast-theme-font:minor-fareast; mso-bidi-font-family:"Times New Roman"; color:black;} span.Ttulo2Car {mso-style-name:"Título 2 Car"; mso-style-noshow:yes; mso-style-priority:9; mso-style-unhide:no; mso-style-locked:yes; mso-style-link:"Título 2"; mso-ansi-font-size:13.0pt; mso-bidi-font-size:13.0pt; font-family:"Calibri Light",sans-serif; mso-ascii-font-family:"Calibri Light"; mso-ascii-theme-font:major-latin; mso-fareast-font-family:"Times New Roman"; mso-fareast-theme-font:major-fareast; mso-hansi-font-family:"Calibri Light"; mso-hansi-theme-font:major-latin; mso-bidi-font-family:"Times New Roman"; mso-bidi-theme-font:major-bidi; color:#2E74B5; mso-themecolor:accent1; mso-themeshade:191;} span.Ttulo3Car {mso-style-name:"Título 3 Car"; mso-style-noshow:yes; mso-style-priority:9; mso-style-unhide:no; mso-style-locked:yes; mso-style-link:"Título 3"; mso-ansi-font-size:12.0pt; mso-bidi-font-size:12.0pt; font-family:"Calibri Light",sans-serif; mso-ascii-font-family:"Calibri Light"; mso-ascii-theme-font:major-latin; mso-fareast-font-family:"Times New Roman"; mso-fareast-theme-font:major-fareast; mso-hansi-font-family:"Calibri Light"; mso-hansi-theme-font:major-latin; mso-bidi-font-family:"Times New Roman"; mso-bidi-theme-font:major-bidi; color:#1F4D78; mso-themecolor:accent1; mso-themeshade:127;} p.s1, li.s1, div.s1 {mso-style-name:s1; mso-style-noshow:yes; mso-style-priority:99; mso-style-unhide:no; margin:0cm; margin-bottom:.0001pt; mso-pagination:widow-orphan; font-size:11.0pt; font-family:"Wingdings 3"; mso-fareast-font-family:"Times New Roman"; mso-fareast-theme-font:minor-fareast; mso-bidi-font-family:Calibri; color:#31085C; font-weight:bold;} p.h1, li.h1, div.h1 {mso-style-name:h1; mso-style-noshow:yes; mso-style-priority:99; mso-style-unhide:no; margin:0cm; margin-bottom:.0001pt; mso-pagination:widow-orphan; font-size:14.0pt; font-family:"Calibri",sans-serif; mso-fareast-font-family:"Times New Roman"; mso-fareast-theme-font:minor-fareast; mso-bidi-font-family:"Times New Roman"; color:#31085C; font-weight:bold;} p.s2, li.s2, div.s2 {mso-style-name:s2; mso-style-noshow:yes; mso-style-priority:99; mso-style-unhide:no; margin:0cm; margin-bottom:.0001pt; mso-pagination:widow-orphan; font-size:11.0pt; font-family:"Calibri",sans-serif; mso-fareast-font-family:"Times New Roman"; mso-fareast-theme-font:minor-fareast; mso-bidi-font-family:"Times New Roman"; color:black; font-style:italic;} p.s3, li.s3, div.s3 {mso-style-name:s3; mso-style-noshow:yes; mso-style-priority:99; mso-style-unhide:no; margin:0cm; margin-bottom:.0001pt; mso-pagination:widow-orphan; font-size:7.0pt; font-family:"Calibri",sans-serif; mso-fareast-font-family:"Times New Roman"; mso-fareast-theme-font:minor-fareast; mso-bidi-font-family:"Times New Roman"; color:black; position:relative; top:-4.0pt; mso-text-raise:4.0pt;} p.s4, li.s4, div.s4 {mso-style-name:s4; mso-style-noshow:yes; mso-style-priority:99; mso-style-unhide:no; margin:0cm; margin-bottom:.0001pt; mso-pagination:widow-orphan; font-size:7.0pt; font-family:"Calibri",sans-serif; mso-fareast-font-family:"Times New Roman"; mso-fareast-theme-font:minor-fareast; mso-bidi-font-family:"Times New Roman"; color:black;} p.s5, li.s5, div.s5 {mso-style-name:s5; mso-style-noshow:yes; mso-style-priority:99; mso-style-unhide:no; margin:0cm; margin-bottom:.0001pt; mso-pagination:widow-orphan; font-size:10.0pt; font-family:"Calibri",sans-serif; mso-fareast-font-family:"Times New Roman"; mso-fareast-theme-font:minor-fareast; mso-bidi-font-family:"Times New Roman"; color:black;} p.s6, li.s6, div.s6 {mso-style-name:s6; mso-style-noshow:yes; mso-style-priority:99; mso-style-unhide:no; margin:0cm; margin-bottom:.0001pt; mso-pagination:widow-orphan; font-size:11.0pt; font-family:"Calibri",sans-serif; mso-fareast-font-family:"Times New Roman"; mso-fareast-theme-font:minor-fareast; mso-bidi-font-family:"Times New Roman"; color:#31085C; font-style:italic;} p.s7, li.s7, div.s7 {mso-style-name:s7; mso-style-noshow:yes; mso-style-priority:99; mso-style-unhide:no; margin:0cm; margin-bottom:.0001pt; mso-pagination:widow-orphan; font-size:12.0pt; font-family:"Calibri",sans-serif; mso-fareast-font-family:"Times New Roman"; mso-fareast-theme-font:minor-fareast; mso-bidi-font-family:"Times New Roman"; color:#31085C; font-style:italic; text-decoration:underline; text-underline:single;} span.h11 {mso-style-name:h11; mso-style-unhide:no; mso-ansi-font-size:14.0pt; mso-bidi-font-size:14.0pt; font-family:"Calibri",sans-serif; mso-ascii-font-family:Calibri; mso-hansi-font-family:Calibri; mso-bidi-font-family:Calibri; color:#31085C; mso-text-animation:none; font-weight:bold; font-style:normal; text-decoration:none; text-underline:none; text-decoration:none; text-line-through:none;} span.s31 {mso-style-name:s31; mso-style-unhide:no; mso-ansi-font-size:7.0pt; mso-bidi-font-size:7.0pt; font-family:"Calibri",sans-serif; mso-ascii-font-family:Calibri; mso-hansi-font-family:Calibri; mso-bidi-font-family:Calibri; color:black; mso-text-animation:none; position:relative; top:-4.0pt; mso-text-raise:4.0pt; font-weight:normal; font-style:normal; text-decoration:none; text-underline:none; text-decoration:none; text-line-through:none;} span.s41 {mso-style-name:s41; mso-style-unhide:no; mso-ansi-font-size:7.0pt; mso-bidi-font-size:7.0pt; font-family:"Calibri",sans-serif; mso-ascii-font-family:Calibri; mso-hansi-font-family:Calibri; mso-bidi-font-family:Calibri; color:black; mso-text-animation:none; font-weight:normal; font-style:normal; text-decoration:none; text-underline:none; text-decoration:none; text-line-through:none;} span.SpellE {mso-style-name:""; mso-spl-e:yes;} .MsoChpDefault {mso-style-type:export-only; mso-default-props:yes; font-size:10.0pt; mso-ansi-font-size:10.0pt; mso-bidi-font-size:10.0pt;} @page WordSection1 {size:595.3pt 841.9pt; margin:70.85pt 3.0cm 70.85pt 3.0cm; mso-header-margin:35.4pt; mso-footer-margin:35.4pt; mso-paper-source:0;} div.WordSection1 {page:WordSection1;} /* List Definitions */ @list l0 {mso-list-id:251820720; mso-list-template-ids:83422010;} @list l0:level1 {mso-level-tab-stop:36.0pt; mso-level-number-position:left; text-indent:-18.0pt;} @list l0:level2 {mso-level-tab-stop:72.0pt; mso-level-number-position:left; text-indent:-18.0pt;} @list l0:level3 {mso-level-tab-stop:108.0pt; mso-level-number-position:left; text-indent:-18.0pt;} @list l0:level4 {mso-level-tab-stop:144.0pt; mso-level-number-position:left; text-indent:-18.0pt;} @list l0:level5 {mso-level-tab-stop:180.0pt; mso-level-number-position:left; text-indent:-18.0pt;} @list l0:level6 {mso-level-tab-stop:216.0pt; mso-level-number-position:left; text-indent:-18.0pt;} @list l0:level7 {mso-level-tab-stop:252.0pt; mso-level-number-position:left; text-indent:-18.0pt;} @list l0:level8 {mso-level-tab-stop:288.0pt; mso-level-number-position:left; text-indent:-18.0pt;} @list l0:level9 {mso-level-tab-stop:324.0pt; mso-level-number-position:left; text-indent:-18.0pt;} @list l1 {mso-list-id:1597861676; mso-list-template-ids:-2045730026;} @list l1:level1 {mso-level-tab-stop:36.0pt; mso-level-number-position:left; text-indent:-18.0pt;} @list l1:level2 {mso-level-number-format:bullet; mso-level-text:o; mso-level-tab-stop:72.0pt; mso-level-number-position:left; text-indent:-18.0pt; mso-ansi-font-size:10.0pt; font-family:"Courier New"; mso-bidi-font-family:"Times New Roman";} @list l1:level3 {mso-level-tab-stop:108.0pt; mso-level-number-position:left; text-indent:-18.0pt;} @list l1:level4 {mso-level-tab-stop:144.0pt; mso-level-number-position:left; text-indent:-18.0pt;} @list l1:level5 {mso-level-tab-stop:180.0pt; mso-level-number-position:left; text-indent:-18.0pt;} @list l1:level6 {mso-level-tab-stop:216.0pt; mso-level-number-position:left; text-indent:-18.0pt;} @list l1:level7 {mso-level-tab-stop:252.0pt; mso-level-number-position:left; text-indent:-18.0pt;} @list l1:level8 {mso-level-tab-stop:288.0pt; mso-level-number-position:left; text-indent:-18.0pt;} @list l1:level9 {mso-level-tab-stop:324.0pt; mso-level-number-position:left; text-indent:-18.0pt;} ol {margin-bottom:0cm;} ul {margin-bottom:0cm;} --> </style><!--[if gte mso 10]> <style> /* Style Definitions */ table.MsoNormalTable {mso-style-name:"Tabla normal"; mso-tstyle-rowband-size:0; mso-tstyle-colband-size:0; mso-style-noshow:yes; mso-style-priority:99; mso-style-parent:""; mso-padding-alt:0cm 5.4pt 0cm 5.4pt; mso-para-margin:0cm; mso-para-margin-bottom:.0001pt; mso-pagination:widow-orphan; font-size:10.0pt; font-family:"Times New Roman",serif;} </style> <![endif]--> <meta name="author" content="Maureen Hidalgo Madrigal"> <!--[if gte mso 9]><xml> <o:shapedefaults v:ext="edit" spidmax="1026"/> </xml><![endif]--><!--[if gte mso 9]><xml> <o:shapelayout v:ext="edit"> <o:idmap v:ext="edit" data="1"/> </o:shapelayout></xml><![endif]--> </head> <body style="" lang="ES-CR"> <script> (function(i,s,o,g,r,a,m){i['GoogleAnalyticsObject']=r;i[r]=i[r]||function(){ (i[r].q=i[r].q||[]).push(arguments)},i[r].l=1*new Date();a=s.createElement(o), m=s.getElementsByTagName(o)[0];a.async=1;a.src=g;m.parentNode.insertBefore(a,m) })(window,document,'script','https://www.google-analytics.com/analytics.js','ga'); ga('create', 'UA-79378845-1', 'auto'); ga('send', 'pageview'); </script> <div class="WordSection1"> <p><o:p>&nbsp;</o:p></p> <p><span style="font-size: 10pt;"><o:p>&nbsp;</o:p></span></p> <p class="s1" style="text-align: center;" align="center"><span style="font-size: 10pt;"><o:p>&nbsp;</o:p></span></p> <p class="s1" style="margin: 0cm 49.8pt 0.0001pt 42.55pt; text-align: center;" align="center"><span style=""><span style=""></span></span><span style="font-family: &quot;Calibri&quot;,sans-serif;"><span class="h11"><span style="">OPCIONES PARA LA PREVENCIÓN: EL CASO DEL VOLCÁN ARENAL</span></span><o:p></o:p></span></p> <p style="margin: 0cm 49.8pt 0.0001pt 42.55pt;"><span style=""><o:p>&nbsp;</o:p></span></p> <p class="s2" style="margin: 0cm 49.8pt 0.0001pt 42.55pt;"><span class="SpellE"><b style=""><span style="color: rgb(47, 85, 151);"><span style="color: windowtext;">M.Sc</span></span></b></span><b style=""><span style="color: rgb(47, 85, 151);"><span style="color: windowtext;">. Lidier Esquivel Valverde Departamento de Prevención y Mitigación Comisión Nacional de Prevención de Riesgos y Atención de Emergencias<o:p></o:p></span></span></b></p> <p style="margin: 0cm 49.8pt 0.0001pt 42.55pt;"><span style=""><o:p>&nbsp;</o:p></span></p> <h2 style="margin: 5pt 49.8pt 5pt 42.55pt;"><span style="font-size: 11pt;">ANTECEDENTES<o:p></o:p></span></h2> <p style="margin: 0cm 49.8pt 0.0001pt 42.55pt;"><span style=""><o:p>&nbsp;</o:p></span></p> <p style="margin: 0cm 49.8pt 0.0001pt 42.55pt;"><span style="">El 29 de julio de 1968, a las 7:30 a.m., se inicia la Ultima tase eruptiva del volcán Arenal, este evento deja como resultado la muerte de 78 personas y pérdidas cuantiosas en agricultura, ganadería y vías de comunicación.<o:p></o:p></span></p> <p style="margin: 0cm 49.8pt 0.0001pt 42.55pt;"><span style=""><o:p>&nbsp;</o:p></span></p> <p style="margin: 0cm 49.8pt 0.0001pt 42.55pt;"><span class="SpellE"><span style="">Melsón</span></span><span style=""> &amp; Sáenz (1977) y Sáenz (1977), hacen una detallada descripción del impacto que tuvieron estas erupciones en La región, señalando entre otras cosas, que fue devastada totalmente y de forma súbita una área de 7 km</span><span class="s31"><span style="">2</span></span><span style="">, que en el lapso de 3 días se había ampliado a 1 5 km</span><span class="s31"><span style="">2</span></span><span style="">. Los cráteres de impacto observados fueron miles, inclusive una zona cercana al Poblado de Tabacón (hoy desaparecido), fue cubierta por ellos en un 100%, encontrándose impactos hasta 5,5 km de distancia del cráter. Se estimó que el volumen de materiales fue de 26,5 millones de m</span><span class="s31"><span style="">3</span></span><span class="s41"><span style=""> </span></span><span style="">Esta actividad se mantuvo de forma importante al menos hasta el 1 9 de setiembre de ese mismo año.<o:p></o:p></span></p> <p style="margin: 0cm 49.8pt 0.0001pt 42.55pt;"><span style=""><o:p>&nbsp;</o:p></span></p> <p style="margin: 0cm 49.8pt 0.0001pt 42.55pt; line-height: 203pt;"><b style=""><span style=""><!--[if gte vml 1]><v:shapetype id="_x0000_t75" coordsize="21600,21600" o:spt="75" o:preferrelative="t" path="m@4@5l@4@11@9@11@9@5xe" filled="f" stroked="f"> <v:stroke joinstyle="miter"/> <v:formulas> <v:f eqn="if lineDrawn pixelLineWidth 0"/> <v:f eqn="sum @0 1 0"/> <v:f eqn="sum 0 0 @1"/> <v:f eqn="prod @2 1 2"/> <v:f eqn="prod @3 21600 pixelWidth"/> <v:f eqn="prod @3 21600 pixelHeight"/> <v:f eqn="sum @0 0 1"/> <v:f eqn="prod @6 1 2"/> <v:f eqn="prod @7 21600 pixelWidth"/> <v:f eqn="sum @8 21600 0"/> <v:f eqn="prod @7 21600 pixelHeight"/> <v:f eqn="sum @10 21600 0"/> </v:formulas> <v:path o:extrusionok="f" gradientshapeok="t" o:connecttype="rect"/> <o:lock v:ext="edit" aspectratio="t"/> </v:shapetype><v:shape id="Imagen_x0020_3" o:spid="_x0000_i1026" type="#_x0000_t75" style='width:758.25pt;height:312pt;visibility:visible;mso-wrap-style:square'> <v:imagedata src="doc204-contenido_archivos/image001.emz" o:title=""/> </v:shape><![endif]--><!--[if !vml]--><img src="doc204-contenido_archivos/image002.png" v:shapes="Imagen_x0020_3" height="416" width="1011"><!--[endif]--></span></b><b style=""><span style=""><o:p></o:p></span></b></p> <p class="s5" style="margin: 0cm 49.8pt 0.0001pt 42.55pt;"><b style=""><span style="font-size: 11pt;">Figura 1: Área devastada por la erupción de 1 968, al fondo los tres cráteres activos (Tornado de Sáenz &amp; <span class="SpellE">Melsón</span>, 1977)<o:p></o:p></span></b></p> <p style="margin: 0cm 49.8pt 0.0001pt 42.55pt;"><span style=""><o:p>&nbsp;</o:p></span></p> <p style="margin: 0cm 49.8pt 0.0001pt 42.55pt;"><span style="">Sin embargo, la actividad volcánica ha estado latente y a partir de 1990 se transforma en una de las principales atracciones turísticas que ofrece el País.<o:p></o:p></span></p> <p style="margin: 0cm 49.8pt 0.0001pt 42.55pt;"><span style=""><o:p>&nbsp;</o:p></span></p> <p style="margin: 0cm 49.8pt 0.0001pt 42.55pt;"><span style="">Así, en 1998, fue necesario tomar medidas para controlar el ingreso de turistas a las áreas de mayor peligro; se cerró el tránsito por la carretera que circunda el volcán entre los costados NE - SW (ruta 1 42 La Fortuna -La Palma- Tabacón), cierre del Área de Conservación Arenal (ACA), activación de Comités de Emergencia de la región, y establecimiento de alerta roja y amarilla para los sectores afectados por el evento (Centro información y Análisis, CNE 1998).<o:p></o:p></span></p> <p style="margin: 0cm 49.8pt 0.0001pt 42.55pt;"><span style=""><o:p>&nbsp;</o:p></span></p> <p style="margin: 0cm 49.8pt 0.0001pt 42.55pt;"><span style="">El último episodio importante ocurrió el 23 de agosto de 2000, en esta ocasión un flujo de <span class="SpellE">piroclastos</span>, se orientó hacia el flanco norte del volcán, en esta ocasión perecieron dos personas, un gula turístico y una niña estadounidense, los cuales junta a otra acompañante que sobrevivido, estaban ubicados en un lugar conocido Laguna Los Cedeño, donde usualmente y principalmente fines semana, la concentración de personas era importante. Esto motivado por la construcción de instalaciones para acampar, <span class="SpellE">canopy</span>, navegación en la laguna, sitios para almorzar y una capilla para eventos religiosos.<o:p></o:p></span></p> <p style="margin: 0cm 49.8pt 0.0001pt 42.55pt;"><span style=""><o:p>&nbsp;</o:p></span></p> <p style="margin: 0cm 49.8pt 0.0001pt 42.55pt;"><span style="">Sin duda un elemento circunstancial que favorecido que él número de víctimas no fuera mayor, fue el hecho de que el fenómeno ocurrió en un día laboral y en una temporada turística baja.<o:p></o:p></span></p> <p style="margin: 0cm 49.8pt 0.0001pt 42.55pt;"><span style=""><o:p>&nbsp;</o:p></span></p> <h2 style="margin: 5pt 49.8pt 5pt 42.55pt;"><span style="font-size: 11pt;">DESARROLLO TURÍSTICO<o:p></o:p></span></h2> <p style="margin: 0cm 49.8pt 0.0001pt 42.55pt;"><span style=""><o:p>&nbsp;</o:p></span></p> <p style="margin: 0cm 49.8pt 0.0001pt 42.55pt;"><span style="">Como es de esperar el aumento de turistas en los alrededores del Volcán Arenal, también genera una mayor cantidad y diversidad de proyectos turísticos, la mayoría se han instalado cercanos a la población de La Fortuna, pero el polo de desarrollo en este campo, tiene una clara tendencia alrededor del cono volcánico, a lo largo de la principal vía de comunicación.<o:p></o:p></span></p> <p style="margin: 0cm 49.8pt 0.0001pt 42.55pt;"><span style=""><o:p>&nbsp;</o:p></span></p> <p style="margin: 0cm 49.8pt 0.0001pt 42.55pt;"><span style="">Es así, como la mayoría de los centros turísticos se localizan a lo largo de la ruta 142 (La Fortuna- La Palma- Tabacón), en una línea que circunda el cono volcánico en sus flancos este a noroeste. Algunos tramos se encuentran atravesando sectores que han sido identificados con una amenaza importante, inclusive con registros recientes de daños, ligados a los procesos volcánicos anteriormente mencionados.<o:p></o:p></span></p> <p style="margin: 0cm 49.8pt 0.0001pt 42.55pt;"><span style=""><o:p>&nbsp;</o:p></span></p> <h2 style="margin: 5pt 49.8pt 5pt 42.55pt;"><span style="font-size: 11pt;">LA INFORMACIÓN AL PÚBLICO<o:p></o:p></span></h2> <p style="margin: 0cm 49.8pt 0.0001pt 42.55pt;"><span style=""><o:p>&nbsp;</o:p></span></p> <p style="margin: 0cm 49.8pt 0.0001pt 42.55pt;"><span style="">La información a la población, tanto residentes coma turistas es uno de los aspectos más deficientes que se han identificado. El Estado y las empresas privadas no han desarrollado campañas agresivas en este sentido.<o:p></o:p></span></p> <p style="margin: 0cm 49.8pt 0.0001pt 42.55pt;"><span style=""><o:p>&nbsp;</o:p></span></p> <p style="margin: 0cm 49.8pt 0.0001pt 42.55pt;"><span style=""><o:p>&nbsp;</o:p></span></p> <p style="margin: 0cm 49.8pt 0.0001pt 42.55pt;"><span style="">Algunas causas de esta situación son:<o:p></o:p></span></p> <p style="margin: 0cm 49.8pt 0.0001pt 42.55pt;"><span style=""><o:p>&nbsp;</o:p></span></p> <p class="s6" style="margin: 0cm 49.8pt 0.0001pt 42.55pt; text-indent: 0cm;"><!--[if !supportLists]--><span style="font-size: 10pt; font-family: &quot;Courier New&quot;; font-style: normal;"><span style="">o<span style="font-family: &quot;Times New Roman&quot;; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: normal; font-size: 7pt; line-height: normal; font-size-adjust: none; font-stretch: normal;">&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; </span></span></span><!--[endif]--><span style="">No han destinado recursos económicos para ello.<o:p></o:p></span></p> <p class="s6" style="margin: 0cm 49.8pt 0.0001pt 42.55pt; text-indent: 0cm; line-height: 14pt;"><!--[if !supportLists]--><span style="font-size: 10pt; font-family: &quot;Courier New&quot;; font-style: normal;"><span style="">o<span style="font-family: &quot;Times New Roman&quot;; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: normal; font-size: 7pt; line-height: normal; font-size-adjust: none; font-stretch: normal;">&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; </span></span></span><!--[endif]--><span style="">Podría existir el prejuicio entre algunos grupos de la zona quo al dar información sobre las amenazas y<o:p></o:p></span></p> <p class="s6" style="margin: 0cm 49.8pt 0.0001pt 42.55pt; text-indent: 0cm; line-height: 14pt;"><!--[if !supportLists]--><span style="font-size: 10pt; font-family: &quot;Courier New&quot;; font-style: normal;"><span style="">o<span style="font-family: &quot;Times New Roman&quot;; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: normal; font-size: 7pt; line-height: normal; font-size-adjust: none; font-stretch: normal;">&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; </span></span></span><!--[endif]--><span style="">medidas de seguridad, puede afectar la buena imagen de la región y disminuir ci turismo.<o:p></o:p></span></p> <p style="margin: 0cm 49.8pt 0.0001pt 42.55pt; line-height: 14pt;"><span style=""><o:p>&nbsp;</o:p></span></p> <p style="margin: 0cm 49.8pt 0.0001pt 42.55pt; line-height: 14pt;"><span style="">En el año 2000, en un curso de Gestión del Riesgo, impartido por la Escuela de Geología de la Universidad de Costa Rica, se realizó una encuesta durante un fin de semana en los alrededores del Volcán Arenal. Los resultados más importantes, destaca el desconocimiento total y generalizado (residentes jóvenes, empresarios y turistas), de tres aspectos que son fundamentales:<o:p></o:p></span></p> <p style="margin: 0cm 49.8pt 0.0001pt 42.55pt; line-height: 14pt;"><span style=""><o:p>&nbsp;</o:p></span></p> <p class="s6" style="margin: 0cm 49.8pt 0.0001pt 42.55pt; text-indent: 0cm; line-height: 14pt;"><!--[if !supportLists]--><span style="font-size: 10pt; font-family: &quot;Courier New&quot;; font-style: normal;"><span style="">o<span style="font-family: &quot;Times New Roman&quot;; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: normal; font-size: 7pt; line-height: normal; font-size-adjust: none; font-stretch: normal;">&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; </span></span></span><!--[endif]--><span style="">el nivel de acomodad de este volcán,<o:p></o:p></span></p> <p class="s6" style="margin: 0cm 49.8pt 0.0001pt 42.55pt; text-indent: 0cm; line-height: 14pt;"><!--[if !supportLists]--><span style="font-size: 10pt; font-family: &quot;Courier New&quot;; font-style: normal;"><span style="">o<span style="font-family: &quot;Times New Roman&quot;; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: normal; font-size: 7pt; line-height: normal; font-size-adjust: none; font-stretch: normal;">&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; </span></span></span><!--[endif]--><span style="">S las áreas de mayor riesgo,<o:p></o:p></span></p> <p class="s6" style="margin: 0cm 49.8pt 0.0001pt 42.55pt; text-indent: 0cm;"><!--[if !supportLists]--><span style="font-size: 10pt; font-family: &quot;Courier New&quot;; font-style: normal;"><span style="">o<span style="font-family: &quot;Times New Roman&quot;; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: normal; font-size: 7pt; line-height: normal; font-size-adjust: none; font-stretch: normal;">&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; </span></span></span><!--[endif]--><span style="">S las medidas de seguridad que deben asumir en caso de una erupción<o:p></o:p></span></p> <p style="margin: 0cm 49.8pt 0.0001pt 42.55pt;"><span style=""><o:p>&nbsp;</o:p></span></p> <h2 style="margin: 5pt 49.8pt 5pt 42.55pt;"><span style="font-size: 11pt;">ASPECTOS LEGALES Y NORMATIVOS<o:p></o:p></span></h2> <p style="margin: 0cm 49.8pt 0.0001pt 42.55pt;"><span style=""><o:p>&nbsp;</o:p></span></p> <p style="margin: 0cm 49.8pt 0.0001pt 42.55pt;"><span style="">Según Dengo et al (1999), en Costa Rica existe una gran cantidad de instrumentos de carácter legal que regulan diferentes modalidades del Ordenamiento Territorial.<o:p></o:p></span></p> <p style="margin: 0cm 49.8pt 0.0001pt 42.55pt;"><span style=""><o:p>&nbsp;</o:p></span></p> <p style="margin: 0cm 49.8pt 0.0001pt 42.55pt;"><span style="">Sin embargo, los mismos autores señalan la falta de un marco integrador en este tema claramente establecido dentro de la política del estado, de tal forma que fácilmente se pueden encontrar en las normas y regulaciones existentes, duplicidades, conflictos, traslapes y, 10 que es peor, vacíos.<o:p></o:p></span></p> <p style="margin: 0cm 49.8pt 0.0001pt 42.55pt;"><span style=""><o:p>&nbsp;</o:p></span></p> <p style="margin: 0cm 49.8pt 0.0001pt 42.55pt;"><span style="">A pesar de esta dispersión, vacíos y hasta cierto punto contradicciones, desarrollar herramientas para el uso de la tierra, y en este caso, con criterio de amenaza (volcánica), sigue siendo una buena opción, para promover acciones de prevención a corto y mediano plazo.<o:p></o:p></span></p> <p style="margin: 0cm 49.8pt 0.0001pt 42.55pt;"><span style=""><o:p>&nbsp;</o:p></span></p> <p style="margin: 0cm 49.8pt 0.0001pt 42.55pt;"><span style="">Dado esta situación, y por la premura de tomar medidas concretas en el Volcán Arenal, Se acordó utilizar el marco legal de la CNE (Ley de Emergencias, 7914), que entre otros aspectos relacionados a la prevención y mitigación, otorga la potestad para que bajo condiciones de riesgo inminente de emergencia, se puedan establecer restricciones en zonas que por su condición de amenaza así lo requieran.<o:p></o:p></span></p> <p style="margin: 0cm 49.8pt 0.0001pt 42.55pt;"><span style=""><o:p>&nbsp;</o:p></span></p> <p style="margin: 0cm 49.8pt 0.0001pt 42.55pt;"><span style=""><o:p>&nbsp;</o:p></span></p> <h2 style="margin: 5pt 49.8pt 5pt 42.55pt;"><span style="font-size: 11pt;">ZONIFICACIÓN<o:p></o:p></span></h2> <p style="margin: 0cm 49.8pt 0.0001pt 42.55pt;"><span style=""><o:p>&nbsp;</o:p></span></p> <p style="margin: 0cm 49.8pt 0.0001pt 42.55pt;"><span style="">Para el aporte de los elementos técnicos necesarios, la CNE, cuenta con el apoyo de una estructura denominada Comités Asesores Técnicos (CAT), los cuales tienen como objetivo principal asesorar a la institución con el fin de definir políticas sobre diferentes aspectos de la gestión del riesgo.<o:p></o:p></span></p> <p style="margin: 0cm 49.8pt 0.0001pt 42.55pt;"><span style=""><o:p>&nbsp;</o:p></span></p> <p style="margin: 0cm 49.8pt 0.0001pt 42.55pt;"><span style="">El Comité Asesor Técnico en Vulcanología, está conformado par los tres centros de investigación que generan información y conocimiento sobre la vigilancia y la amenaza volcánica, coordinado por a CNE:<o:p></o:p></span></p> <p style="margin: 0cm 49.8pt 0.0001pt 42.55pt;"><span style=""><o:p>&nbsp;</o:p></span></p> <h3 style="margin: 5pt 49.8pt 5pt 42.55pt; text-indent: 0cm;"><!--[if !supportLists]--><span style="font-size: 10pt; font-family: &quot;Courier New&quot;; font-weight: normal; font-style: normal;"><span style="">o<span style="font-family: &quot;Times New Roman&quot;; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: normal; font-size: 7pt; line-height: normal; font-size-adjust: none; font-stretch: normal;">&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; </span></span></span><!--[endif]--><span style="">Observatorio Vulcanológico y Sismológico de Costa Rica (OVSICORI)-Universidad Nacional<o:p></o:p></span></h3> <h3 style="margin: 5pt 49.8pt 5pt 42.55pt; text-indent: 0cm;"><!--[if !supportLists]--><span style="font-size: 10pt; font-family: &quot;Courier New&quot;; font-weight: normal; font-style: normal;"><span style="">o<span style="font-family: &quot;Times New Roman&quot;; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: normal; font-size: 7pt; line-height: normal; font-size-adjust: none; font-stretch: normal;">&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; </span></span></span><!--[endif]--><span style="">Red Sismológica Nacional (RSN)- Universidad de Costa Rica<o:p></o:p></span></h3> <h3 style="margin: 5pt 49.8pt 5pt 42.55pt; text-indent: 0cm;"><!--[if !supportLists]--><span style="font-size: 10pt; font-family: &quot;Courier New&quot;; font-weight: normal; font-style: normal;"><span style="">o<span style="font-family: &quot;Times New Roman&quot;; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: normal; font-size: 7pt; line-height: normal; font-size-adjust: none; font-stretch: normal;">&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; </span></span></span><!--[endif]--><span style="">Área de Amenaza y Auscultación Sísmica y Volcánica (ICE)<o:p></o:p></span></h3> <p style="margin: 0cm 49.8pt 0.0001pt 42.55pt;"><span style=""><o:p>&nbsp;</o:p></span></p> <p style="margin: 0cm 49.8pt 0.0001pt 42.55pt;"><span style="">Luego del flujo <span class="SpellE">piroclástico</span> del 23 de agosto del 2000, este grupo técnico, baja la coordinación de la CNE, recibe la directriz de la Junta Directiva de esta institución, para abocarse al desarrollo de una propuesta de utilización de las áreas de mayor amenaza en el entorno de la zona de estudio, tomando en cuenta no solo las condiciones de riesgo, sino también reconociendo que hay usos de la tierra históricos, que se dan en la región, desde antes que se iniciara el actual periodo eruptivo.<o:p></o:p></span></p> <p style="margin: 0cm 49.8pt 0.0001pt 42.55pt;"><span style=""><o:p>&nbsp;</o:p></span></p> <p style="margin: 0cm 49.8pt 0.0001pt 42.55pt;"><span style="">Para el desarrollo de la propuesta no solo se ha tornado en cuenta, la reciente actividad eruptiva que da inicio en 1968, sino que aprovecha la información científica que ha sido escrito alrededor de este volcán, y que permitió construir una radiografía de los 7000 años de vida de uno de los volcanes más activos de América.<o:p></o:p></span></p> <p style="margin: 0cm 49.8pt 0.0001pt 42.55pt;"><span style=""><o:p>&nbsp;</o:p></span></p> <p style="margin: 0cm 49.8pt 0.0001pt 42.55pt;"><span style="">La propuesta es desarrollada por los vulcanólogos y geólogos Eduardo <span class="SpellE">Malavassi</span> (<span class="SpellE">OVSICORI</span>), Guillermo Alvarado (ICE), Sergio Paniagua (<span class="SpellE">RSN</span>) y Lidier Esquivel (CNE).  Uso de suelos en los alrededores del Volcán Arenal. La cual fue publicada en La Gaceta, N° 8, del 11 de enero, 2001.<o:p></o:p></span></p> <p style="margin: 0cm 49.8pt 0.0001pt 42.55pt;"><span style=""><o:p>&nbsp;</o:p></span></p> <p style="margin: 0cm 49.8pt 0.0001pt 42.55pt;"><span style="">A continuación se hace una reseña de los aspectos más importantes de la misma:<o:p></o:p></span></p> <p style="margin: 0cm 49.8pt 0.0001pt 42.55pt;"><span style=""><o:p>&nbsp;</o:p></span></p> <p style="margin: 0cm 49.8pt 0.0001pt 42.55pt;"><span style="">i. Restricciones para el uso del suelo en los alrededores del Volcán Arenal<o:p></o:p></span></p> <p style="margin: 0cm 49.8pt 0.0001pt 42.55pt;"><span style=""><o:p>&nbsp;</o:p></span></p> <p style="margin: 0cm 49.8pt 0.0001pt 42.55pt;"><span style="">La zonificación establecida se basa en dos niveles de restricción con relación al uso propuesto, y son un reflejo de los procesos volcánicos que se espera afecten el entorno en el futuro.<o:p></o:p></span></p> <p style="margin: 0cm 49.8pt 0.0001pt 42.55pt;"><span style=""><o:p>&nbsp;</o:p></span></p> <p style="margin: 0cm 49.8pt 0.0001pt 42.55pt;"><span style=""><o:p>&nbsp;</o:p></span></p> <h2 style="margin: 5pt 49.8pt 5pt 42.55pt;"><span style="font-size: 11pt;">Primer nivel de restricción:<o:p></o:p></span></h2> <p style="margin: 0cm 49.8pt 0.0001pt 42.55pt;"><span style=""><o:p>&nbsp;</o:p></span></p> <p style="margin: 0cm 49.8pt 0.0001pt 42.55pt; text-indent: 0cm;"><!--[if !supportLists]--><span style=""><span style="">1.<span style="font-family: &quot;Times New Roman&quot;; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: normal; font-size: 7pt; line-height: normal; font-size-adjust: none; font-stretch: normal;">&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; </span></span></span><!--[endif]--><span style="">Círculo de 5.5 km (uso condicionado)<o:p></o:p></span></p> <p style="margin: 0cm 49.8pt 0.0001pt 42.55pt;"><span style=""><o:p>&nbsp;</o:p></span></p> <p style="margin: 0cm 49.8pt 0.0001pt 42.55pt;"><span style="">El primer nivel, corresponde con un círculo de radio 5,5 km alrededor del cráter activo del volcán, medido en forma horizontal.<o:p></o:p></span></p> <p style="margin: 0cm 49.8pt 0.0001pt 42.55pt;"><span style=""><o:p>&nbsp;</o:p></span></p> <p style="margin: 0cm 49.8pt 0.0001pt 42.55pt;"><span style="">El tamaño de este círculo, se ha determinado tanto a partir del registro geológico como de la historia eruptiva reciente, lo que ha permitido identificar que los flujos <span class="SpellE">piroclásticos</span> y sus efectos secundarios, han alcanzado una distancia máxima de 5 km, a partir del cráter. También se consideró que la mayor distancia horizontal de los clastos eyectados en Va erupción de 1 968, y que dejaron como evidencia una gran cantidad de cráteres de impacto, fue de 5 km.<o:p></o:p></span></p> <p style="margin: 0cm 49.8pt 0.0001pt 42.55pt;"><span style=""><o:p>&nbsp;</o:p></span></p> <p style="margin: 0cm 49.8pt 0.0001pt 42.55pt;"><span style="">Además, se incluyen dentro de esta área, los cauces activos o intermitentes, que tengan su naciente en el macizo volcánico, hasta su desembocadura en un cauce principal, en este caso, la mayoría, sino todos, son afluentes del Río Arenal.<o:p></o:p></span></p> <p style="margin: 0cm 49.8pt 0.0001pt 42.55pt;"><span style=""><o:p>&nbsp;</o:p></span></p> <p style="margin: 0cm 49.8pt 0.0001pt 42.55pt;"><span style="">Dentro de esta área circular, cualquier nuevo desarrollo que se pretenda realizar, deberá contar con una investigación de las condiciones locales del terreno donde se quiera construir la obra, que permita determinar ventajas comparativas de tipo topográfico, secuencia estratigráfica del lugar, ubicación respecto a la dirección imperante de los vientos y otros. Dicha investigación, deberá ser refrendada por cualquiera de los Centros de Investigación Volcánica del País y conocida por la propia CNE.<o:p></o:p></span></p> <p style="margin: 0cm 49.8pt 0.0001pt 42.55pt;"><span style=""><o:p>&nbsp;</o:p></span></p> <p style="margin: 0cm 49.8pt 0.0001pt 42.55pt;"><span style="">Existen tres objetivos que se pretenden con la realización de estas evaluaciones puntuales de amenaza; dar elementos de seguridad y respaldo a los empresarios turísticos, hacer conciencia en ellos de las características del entorno crear una base de información que permita a futuro contar con parámetros técnicos-científicos que dé una mayor precisión de las características eruptivas de la región.<o:p></o:p></span></p> <p style="margin: 0cm 49.8pt 0.0001pt 42.55pt;"><span style=""><o:p>&nbsp;</o:p></span></p> <h2 style="margin: 5pt 49.8pt 5pt 42.55pt;"><span style="font-size: 11pt;">Segundo nivel de restricción:<o:p></o:p></span></h2> <p style="margin: 0cm 49.8pt 0.0001pt 42.55pt;"><span style=""><o:p>&nbsp;</o:p></span></p> <p style="margin: 0cm 49.8pt 0.0001pt 42.55pt; text-indent: 0cm;"><!--[if !supportLists]--><span style=""><span style="">2.<span style="font-family: &quot;Times New Roman&quot;; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: normal; font-size: 7pt; line-height: normal; font-size-adjust: none; font-stretch: normal;">&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; </span></span></span><!--[endif]--><span style="">Área de restricción (no construcción y restricción de la actividad humana)<o:p></o:p></span></p> <p style="margin: 0cm 49.8pt 0.0001pt 42.55pt;"><span style=""><o:p>&nbsp;</o:p></span></p> <p style="margin: 0cm 49.8pt 0.0001pt 42.55pt;"><span style="">Este nivel de restricción es más complejo, evidencia y acepta, usos de la tierra históricos en áreas de riesgo, pero que par sus características, no representan una contradicción inmanejable entre la amenaza y las actividades que se realizan en los mismos.<o:p></o:p></span></p> <p style="margin: 0cm 49.8pt 0.0001pt 42.55pt;"><span style=""><o:p>&nbsp;</o:p></span></p> <p style="margin: 0cm 49.8pt 0.0001pt 42.55pt;"><span style=""><o:p>&nbsp;</o:p></span></p> <p style="margin: 0cm 49.8pt 0.0001pt 42.55pt;"><span style="">Además, permite impulsar actividades que no dan cabida a otras que podrían exponer al peligro volcánico mayores cantidades personas y bienes.<o:p></o:p></span></p> <p style="margin: 0cm 49.8pt 0.0001pt 42.55pt;"><span style=""><o:p>&nbsp;</o:p></span></p> <p style="margin: 0cm 49.8pt 0.0001pt 42.55pt;"><span style="">Se reconoce en esta área actividades que manejadas de forma adecuada, tanto en términos de expansión futura, como cantidad y concentración de personas involucradas, pueden continuar, de tal forma que el impacto económico y social sea menor al esperado. Los usos derivados de estas actividades principalmente son ganadería, extracción de materiales no metálicos, conservación de bosque, turismo en pequeña escala, habitación en muy baja densidad y otros.<o:p></o:p></span></p> <p style="margin: 0cm 49.8pt 0.0001pt 42.55pt;"><span style=""><o:p>&nbsp;</o:p></span></p> <p style="margin: 0cm 49.8pt 0.0001pt 42.55pt;"><span style="">Llama la atención, que en la actualidad existen dos desarrollos turísticos importantes en el área, y que par su tamaño y ubicación respecto a las áreas de influencia de flujos <span class="SpellE">piroclásticos</span>, son totalmente incompatibles con esta amenaza, sin embargo la falta de normativa clara y precisa, facilitó las condiciones legales para que los mismos no solo Se construyeran, sino que se consolidaran dentro de la oferta de distracción que se ofrece en dicha región.<o:p></o:p></span></p> <p style="margin: 0cm 49.8pt 0.0001pt 42.55pt;"><span style=""><o:p>&nbsp;</o:p></span></p> <p style="margin: 0cm 49.8pt 0.0001pt 42.55pt;"><span style="">Se propone en primer lugar y para toda el área mencionada, la prohibición para la construcción de nuevas actividades turísticas (alojamientos, restaurantes, balnearios, senderos, campamentos,  <span class="SpellE">canopy</span> tours , práctica de senderismo, cabalgatas, construcción de caminos, instalaciones complementarias para prestar servicios turísticos coma bodegas, <span class="SpellE">escampaderos</span> y otros) o bien ampliaciones de las ya existentes. Esta recomendación aplica para toda la zona marcada de restricción absoluta, excepto para aquellos sectores que indiquen lo contrario. También, se recomienda evitar el establecimiento de nuevas viviendas dentro de las fincas existentes o en segregaciones de las mismas.<o:p></o:p></span></p> <p style="margin: 0cm 49.8pt 0.0001pt 42.55pt;"><span style=""><o:p>&nbsp;</o:p></span></p> <p style="margin: 0cm 49.8pt 0.0001pt 42.55pt;"><span style="">Además, se han definido cuatro <span class="SpellE">subareas</span>, de acuerdo con su nivel de amenaza, en orden descendente son las siguientes; (figura 3)<o:p></o:p></span></p> <p style="margin: 0cm 49.8pt 0.0001pt 42.55pt;"><span style=""><o:p>&nbsp;</o:p></span></p> <p class="s7" style="margin: 0cm 49.8pt 0.0001pt 42.55pt;"><span style="font-size: 11pt;">Zona de Restricción 1 (R1):<o:p></o:p></span></p> <p style="margin: 0cm 49.8pt 0.0001pt 42.55pt;"><span style=""><o:p>&nbsp;</o:p></span></p> <p style="margin: 0cm 49.8pt 0.0001pt 42.55pt;"><span style="">Comprende la mayor parte de esta área, y se extiende principalmente en el sector central, en los terrenos aledaños al cráter activo, se conforma principalmente por las laderas empinadas del cono volcánico y además por aquellos sectores alejados del cono, inclusive pianos, pero que por razones topográficas y otros, tienen una alta probabilidad de ser afectados de forma directa en un corto plazo (años o menos), por un flujo <span class="SpellE">piroclástico</span>.<o:p></o:p></span></p> <p style="margin: 0cm 49.8pt 0.0001pt 42.55pt;"><span style=""><o:p>&nbsp;</o:p></span></p> <p style="margin: 0cm 49.8pt 0.0001pt 42.55pt;"><span style="">Se recomienda en este sector establecer medidas drásticas para que en el menor tiempo posible, no se permitan actividades turísticas que impliquen concentraciones de personas y que par su usa actual está en conflicto con el nivel de riesgo ampliamente comprobado.<o:p></o:p></span></p> <p style="margin: 0cm 49.8pt 0.0001pt 42.55pt;"><span style=""><o:p>&nbsp;</o:p></span></p> <p style="margin: 0cm 49.8pt 0.0001pt 42.55pt;"><span style=""><o:p>&nbsp;</o:p></span></p> <p class="s7" style="margin: 0cm 49.8pt 0.0001pt 42.55pt;"><span style="font-size: 11pt;">Zona de Restricción 2 (R2):<o:p></o:p></span></p> <p style="margin: 0cm 49.8pt 0.0001pt 42.55pt;"><span style=""><o:p>&nbsp;</o:p></span></p> <p style="margin: 0cm 49.8pt 0.0001pt 42.55pt;"><span style="">Se extiende en una franja hacia el extremo oeste del área de restricción, al pie de la una de las laderas del volcán Arenal.<o:p></o:p></span></p> <p style="margin: 0cm 49.8pt 0.0001pt 42.55pt;"><span style=""><o:p>&nbsp;</o:p></span></p> <p style="margin: 0cm 49.8pt 0.0001pt 42.55pt;"><span style="">Este sector podrá ser utilizado por la Administración del Área de Conservación del Arenal, de acuerdo en lo que se establece en el apartado Restricciones a la Visita y Tránsito de Personas.<o:p></o:p></span></p> <p style="margin: 0cm 49.8pt 0.0001pt 42.55pt;"><span style=""><o:p>&nbsp;</o:p></span></p> <p style="margin: 0cm 49.8pt 0.0001pt 42.55pt;"><span style="">Será imprescindible, contar con un Plan de Emergencia debidamente aprobado, demarcación de senderos, salidas de emergencia, información sobre las amenazas a los visitantes, en varios idiomas. En este sector no se deberá construir nueva infraestructura o servicios a los turistas, a menos que sean senderos, rotulación u otras facilidades al aire libre, que no impliquen concentración de población.<o:p></o:p></span></p> <p style="margin: 0cm 49.8pt 0.0001pt 42.55pt;"><span style=""><o:p>&nbsp;</o:p></span></p> <p class="s7" style="margin: 0cm 49.8pt 0.0001pt 42.55pt;"><span style="font-size: 11pt;">Zona de Restricción 3 (R3):<o:p></o:p></span></p> <p style="margin: 0cm 49.8pt 0.0001pt 42.55pt;"><span style=""><o:p>&nbsp;</o:p></span></p> <p style="margin: 0cm 49.8pt 0.0001pt 42.55pt;"><span style="">Es la franja más al oeste del área en mención y limita con el Embalse del Arenal, su usa más frecuente es en ganadería y conservación de bosque, aunque no existen proyectos turísticos, por su cercanía a sitios de interés, tienen Un potencial de desarrollo muy fuerte, sin embargo la dirección predominante de los vientos en la región, favorece la calda de cenizas, bloques de lava (1 968) y otros productos eruptivos destructivos.<o:p></o:p></span></p> <p style="margin: 0cm 49.8pt 0.0001pt 42.55pt;"><span style=""><o:p>&nbsp;</o:p></span></p> <p class="s7" style="margin: 0cm 49.8pt 0.0001pt 42.55pt;"><span style="font-size: 11pt;">Zona de Restricción 4 (R4):<o:p></o:p></span></p> <p style="margin: 0cm 49.8pt 0.0001pt 42.55pt;"><span style=""><o:p>&nbsp;</o:p></span></p> <p style="margin: 0cm 49.8pt 0.0001pt 42.55pt;"><span style="">Se extiende en dos sectores, un área relativamente pequeña hacia el noroeste del sector, que colinda con la carretera El Castillo-Tabacón, y otro sector de mayor extensión hacia el extremo este y que colinda con la carretera La Fortuna-La Palma. El usa más frecuente es en ganadería, protección de bosques, extracción de materiales para la construcción en algunas pequeñas quebradas, viviendas muy dispersas.<o:p></o:p></span></p> <p style="margin: 0cm 49.8pt 0.0001pt 42.55pt;"><span style=""><o:p>&nbsp;</o:p></span></p> <p style="margin: 0cm 49.8pt 0.0001pt 42.55pt;"><span style="">Se recomiendan actividades controladas de índole forestal, agropecuaria y explotación de materiales para construcción (tajas), cuando hayan sido establecidas con anterioridad a dicha declaratoria (publicada en la Gaceta el 1 1 de enero del 2001), igualmente ninguno de los usos anteriores deben implicar concentración de población superior a las siete personas en sitios de alta vulnerabilidad.<o:p></o:p></span></p> <p style="margin: 0cm 49.8pt 0.0001pt 42.55pt;"><span style=""><o:p>&nbsp;</o:p></span></p> <p style="margin: 0cm 49.8pt 0.0001pt 42.55pt;"><span style="">Además se incluye dos <span class="SpellE">subzonas</span> de restricción a la visita y libre tránsito de personas.<o:p></o:p></span></p> <p style="margin: 0cm 49.8pt 0.0001pt 42.55pt;"><span style=""><o:p>&nbsp;</o:p></span></p> <p style="margin: 0cm 49.8pt 0.0001pt 42.55pt;"><span style=""><!--[if gte vml 1]><v:shape id="Imagen_x0020_6" o:spid="_x0000_i1025" type="#_x0000_t75" style='width:577.5pt; height:687pt;rotation:90;visibility:visible;mso-wrap-style:square'> <v:imagedata src="doc204-contenido_archivos/image003.png" o:title=""/> </v:shape><![endif]--><!--[if !vml]--><img src="doc204-contenido_archivos/image004.jpg" v:shapes="Imagen_x0020_6" height="770" width="916"><!--[endif]--></span><span style=""><o:p></o:p></span></p> <p style="margin: 0cm 49.8pt 0.0001pt 42.55pt;"><span style=""><o:p>&nbsp;</o:p></span></p> <h2 style="margin: 5pt 49.8pt 5pt 42.55pt; text-indent: 0cm;"><!--[if !supportLists]--><span style="font-size: 11pt;"><span style="">2.<span style="font-family: &quot;Times New Roman&quot;; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: normal; font-size: 7pt; line-height: normal; font-size-adjust: none; font-stretch: normal;">&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; </span></span></span><!--[endif]--><span style="font-size: 11pt;">A MANERA DE CONCLUSIONES<o:p></o:p></span></h2> <p style="margin: 0cm 49.8pt 0.0001pt 42.55pt;"><span style=""><o:p>&nbsp;</o:p></span></p> <p style="margin: 0cm 49.8pt 0.0001pt 42.55pt;"><span style="">La actividad actual, es un reflejo de eventos de mayor intensidad que han sido capaces en épocas geológicamente recientes, devastar áreas alrededor del cono volcánico.<o:p></o:p></span></p> <p style="margin: 0cm 49.8pt 0.0001pt 42.55pt;"><span style=""><o:p>&nbsp;</o:p></span></p> <p style="margin: 0cm 49.8pt 0.0001pt 42.55pt;"><span style="">La pérdida de vidas a consecuencia de los flujos <span class="SpellE">piroclásticos</span> en agosto de 2000, permitió retomar un tema reiteradamente, pospuesto, el de establecer controles de uso de la tierra y acceso de personas en sus alrededores.<o:p></o:p></span></p> <p style="margin: 0cm 49.8pt 0.0001pt 42.55pt;"><span style=""><o:p>&nbsp;</o:p></span></p> <p style="margin: 0cm 49.8pt 0.0001pt 42.55pt;"><span style="">Por otro lado, se dieron las condiciones necesarias para que un grupo de expertos de diferentes instituciones, que conforman el Comité Asesor Técnico en Vulcanología, y con el respaldo del sector político-decisorio de la CNE, se abocaran a la discusión de dicha propuesta, la cual fue llevada a los más altos niveles del gobierno Central.<o:p></o:p></span></p> <p style="margin: 0cm 49.8pt 0.0001pt 42.55pt;"><span style=""><o:p>&nbsp;</o:p></span></p> <p style="margin: 0cm 49.8pt 0.0001pt 42.55pt;"><span style="">La zonificación implementada, está muy distante de ser un plan de ordenamiento territorial, sin embargo es un primer paso, en la propuesta de un plan de desarrollo para esta región.<o:p></o:p></span></p> <p style="margin: 0cm 49.8pt 0.0001pt 42.55pt;"><span style=""><o:p>&nbsp;</o:p></span></p> <p style="margin: 0cm 49.8pt 0.0001pt 42.55pt;"><span style="">Un aspecto deficitario en el proceso desarrollado fue la exclusión del gobierno local y de las instituciones responsables del ordenamiento territorial en Costa Rica, aunque se pueden identificar razones de esta exclusión, no se deben tomar como excusa, pues sin duda la sostenibilidad de las regulaciones planteadas depende en gran medida de que las mismas sean aceptadas de forma generalizada. Algunas circunstancias que se presentaron que favorecieron esta situación, fueron:<o:p></o:p></span></p> <p style="margin: 0cm 49.8pt 0.0001pt 42.55pt;"><span style=""><o:p>&nbsp;</o:p></span></p> <p style="margin: 0cm 49.8pt 0.0001pt 42.55pt;"><span style="">I) El poco o ningún conocimiento en el nivel local de aspectos vulcanológicos y la falta de espacios de discusión ha creado una barrera entre estudiosos del tema y los tomadores de decisión locales y regionales.<o:p></o:p></span></p> <p style="margin: 0cm 49.8pt 0.0001pt 42.55pt;"><span style=""><o:p>&nbsp;</o:p></span></p> <p style="margin: 0cm 49.8pt 0.0001pt 42.55pt; text-indent: 0cm;"><!--[if !supportLists]--><span style=""><span style="">1.<span style="font-family: &quot;Times New Roman&quot;; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: normal; font-size: 7pt; line-height: normal; font-size-adjust: none; font-stretch: normal;">&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; </span></span></span><!--[endif]--><span style="">La fuerte presión que se ejerce en el entorno local, por parte de diferentes grupos económicos y sociales, ha generado que las instituciones facultadas para regular los usos y permisos que se dan, no asuma directamente la responsabilidad que le compete en este tema, dejando a un piano nacional dicha decisión, creándose una situación conveniente para el piano local, aduciendo que únicamente acatan las directrices procedentes del Poder Ejecutivo.<o:p></o:p></span></p> <p style="margin: 0cm 49.8pt 0.0001pt 42.55pt;"><span style=""><o:p>&nbsp;</o:p></span></p> <p style="margin: 0cm 49.8pt 0.0001pt 42.55pt; text-indent: 0cm;"><!--[if !supportLists]--><span style=""><span style="">2.<span style="font-family: &quot;Times New Roman&quot;; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: normal; font-size: 7pt; line-height: normal; font-size-adjust: none; font-stretch: normal;">&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; </span></span></span><!--[endif]--><span style="">La instancia nacional que debe encargarse del ordenamiento territorial, aunque anteriormente ha desarrollado planes de regulación, no cuenta con una política sostenida en materia de gestión de riesgo. Por otro lado, más de la mitad de los cantones del País, no cuentan con Plan Regulador, y existen extensiones donde debe desarrollarse este instrumento de manera urgente.<o:p></o:p></span></p> <p style="margin: 0cm 49.8pt 0.0001pt 42.55pt;"><span style=""><o:p>&nbsp;</o:p></span></p> <p style="margin: 0cm 49.8pt 0.0001pt 42.55pt;"><span style=""><o:p>&nbsp;</o:p></span></p> <p style="margin: 0cm 49.8pt 0.0001pt 42.55pt; text-indent: 0cm;"><!--[if !supportLists]--><span style=""><span style="">3.<span style="font-family: &quot;Times New Roman&quot;; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: normal; font-size: 7pt; line-height: normal; font-size-adjust: none; font-stretch: normal;">&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; </span></span></span><!--[endif]--><span style="">La premura con que se ha diseñado e implementado la zonificación dificultó la inclusión de otros actores. Otro aspecto deficiente, es la no participación de los empresarios y la comunidad afectada involucrada, siendo esto quizá el aspecto más vulnerable de todo el proceso, porque en este momento son los principales detractores de las medidas tomadas, principalmente los primeros, quienes han visto lesionados sus intereses.<o:p></o:p></span></p> <p style="margin: 0cm 49.8pt 0.0001pt 42.55pt;"><span style=""><o:p>&nbsp;</o:p></span></p> <p style="margin: 0cm 49.8pt 0.0001pt 42.55pt;"><span style="">Sin embargo, una tarea que debe ser permanente en la región, es la implementación de un proceso de divulgación e información, que permita dar a conocer tanto a los empresarios como a la comunidad en general, los alcances y objetivos de las regulaciones, necesarias si se quiere alcanzar un desarrollo equitativo con una amenaza volcánica real, en donde el principal atractivo de la región, se puede convertir súbitamente en su mayor enemigo, de tal forma que bajo cualquier circunstancia la región pueda ofrecer un servicio turístico seguro.<o:p></o:p></span></p> <p style="margin: 0cm 49.8pt 0.0001pt 42.55pt;"><span style=""><o:p>&nbsp;</o:p></span></p> <p style="margin: 0cm 49.8pt 0.0001pt 42.55pt;"><span style="">La mayor dificultad práctica, es el futuro de los dos proyectos turísticos, que se encuentran en este momento en la zona R1 , los cuales han contado desde sus inicios con todos los permisos requeridos de funcionamiento, permisos que en todo caso no podían ser negados por no existir una normativa específica para este sitio y para estas situaciones en particular. Queda la tarea legal y moral, de definir su futuro, sin despegarse de nuestra realidad social y económica en una región, que apuesta cada vez más al desarrollo turístico, como una forma de vida, que sustituya las actividades tradicionales como la agricultura y la ganadería, actualmente en una profunda crisis, que parece no solucionable a un plazo razonable.<o:p></o:p></span></p> <p style="margin: 0cm 49.8pt 0.0001pt 42.55pt;"><span style=""><o:p>&nbsp;</o:p></span></p> <p style="margin: 0cm 49.8pt 0.0001pt 42.55pt;"><span style="">La zonificación ha tenido políticamente un costo a corto plazo que parece ser negativo, sin embargo, a largo plazo el esfuerzo pionero, deberá ser reconocido, e enriquecido con una mayor experiencia y conocimiento.<o:p></o:p></span></p> <p style="margin: 0cm 49.8pt 0.0001pt 42.55pt;"><span style=""><o:p>&nbsp;</o:p></span></p> <p style="margin: 0cm 49.8pt 0.0001pt 42.55pt;"><span style="">Lamentablemente ese balance negativo que se menciona al corto plazo, parece por el momento poco viable poder incorporar una metodología similar, y por supuesto mejorada, como una política de estado necesaria para intervenir otras zonas actualmente bajo condiciones de amenaza (volcánica, sísmica, inundaciones, deslizamientos o tecnológica), y que no cuentan con ningún tipo de herramienta para contener un creciente desarrollo urbano a de otra índole, con un mínimo criterio de gestión del riesgo.<o:p></o:p></span></p> <p style="margin: 0cm 49.8pt 0.0001pt 42.55pt;"><span style=""><o:p>&nbsp;</o:p></span></p> <p style="margin: 0cm 49.8pt 0.0001pt 42.55pt;"><span style="">El documento  Uso de Suelos en los Alrededores del Volcán Arenal se publicó en la Gaceta N° 8, el 11 de enero del año 2001, por primera vez en el País se da un producto de este tipo, que adquiere carácter de obligatoriedad para todas las instituciones públicas, su autoría surge del trabajo coordinado y en equipo de cuatro instituciones, tres de ellas de investigación en el campo de la amenaza volcánica.<o:p></o:p></span></p> <p style="margin: 0cm 49.8pt 0.0001pt 42.55pt;"><span style=""><o:p>&nbsp;</o:p></span></p> <p style="margin: 0cm 49.8pt 0.0001pt 42.55pt;"><span style="">Quiero externar agradecimiento a los coautores de este instrumento Guillermo Alvarado, Eduardo <span class="SpellE">Malvassi</span> y Sergio Paniagua, por demostrar que es posible, trabajar por un objetivo común, proteger y ayudar a una comunidad en riesgo.<o:p></o:p></span></p> <p style="margin: 0cm 49.8pt 0.0001pt 42.55pt;"><span style=""><o:p>&nbsp;</o:p></span></p> <p style="margin: 0cm 49.8pt 0.0001pt 42.55pt;"><span style=""><o:p>&nbsp;</o:p></span></p> <p style="margin: 0cm 49.8pt 0.0001pt 42.55pt;"><span style=""><o:p>&nbsp;</o:p></span></p> <p style="margin: 0cm 49.8pt 0.0001pt 42.55pt;"><span style=""><o:p>&nbsp;</o:p></span></p> </div> </body></html>